» Aşı şemasını tamamlamamış veya aşısız kişilerde yakın temaslı uygulaması
» İlk ve orta öğretim öğrencilerinde yakın temaslı uygulaması
7. İLK VE ORTA ÖĞRETIM ÖĞRENCILERINDE YAKIN TEMASLI UYGULAMASI Yakın temaslı kabul edilen ilk ve orta ögretim öğrencilerinde semptom takibi yapılarak, semptom gelişmemiş olanlara 5.günde yapılan PCR sonucunun negatif olması durumunda maske ve mesafe kuralina uymak suretiyle; PCR yapılmadığı durumda ise 10. günde maske ve mesafe kuralına uymak suretiyle karantinaları sonlandırılarak okula devam edebilirler.
SON GÜNCELLEME ILE NELER DEĞİŞTİ? » Aşı şemasını tamamlamış veya son altı ay içerisinde hastalık geçirmiş kişilerde yakın temaslı uygulaması » Varyant Suşlar ile PCR pozitif olan kişilerde izolasyon uygulamaları
4. Oksijen tedavisi altında hipoksemisi derinleşen ve solunum sıkıntısı artan (takipne, solunum derinliğinde artış, dispne, ek solunum kaslarının kullanımı, paradoksik solunum, respiratuvar alkaloz) hastalarda mekanik ventilasyon düşünülmelidir.
ARDS nedeniyle ağır solunum yetmezliği tablosunda olan hastalarda konvansiyonel oksijen, HFNC ve non-invazif mekanik ventilasyona (NIMV) yanıtsızlık durumunda entübasyon ve invazif mekanik ventilasyon (İMV) geciktirilmemelidir. 6 saatten uzun süreli %60’ın üzerinde FiO2uygulanması ile oksijen toksisite bulgularının başladığı unutulmamalıdır. Bu nedenle hastada aşağıdaki kriterlerin varlığında entübasyon ve invazif mekanik ventilasyon düşünülmelidir*:
» NIMV altında ciddi hava açlığı (dispne), takipne (solunum sayısı > 30/ dk, tidal volüm > 9 ml/kg veya dakikalık ventilasyon > 15 L/dk olması), abdominal paradoks, ek solunum kaslarının kullanılması, bilinç değişiklikleri, hemodinamik dengesizlik, akciğer dışı diğer akut organ disfonksiyonu bulgularının gelişmesi;
» HFNC 50-60 L/dk akım hızı altında FiO2’nin %60’ın altına indirilememesi, PaO2/FiO2 < 150 olması ve yukarıda belirtilen solunum yetmezliği bulgularının olması yanında 12 saat sonra bakılan ROX indeksinin < 3.85 olması başarısızlığı öngören parametre olarak kullanılabilir:
» ROX indeksi = (SpO2 / FiO2) / solunum sayısı Örnek: SpO2 %88; FiO2 0.75 altında solunum sayısı 35 olan bir hasta için ROX indeksi (88 / 0.75) / 35 = 3.35’dir.
» NIMV ve/veya HFNC imkanının olmadığı > 6 saat >%60FiO2[örneğin sürekli rezervuarlı (geri solumasız) maske ile O2 verilme ihtiyacı olması] ihtiyacı olan hastalar
*Kurumlar arası nakillerde bu kriterlere sahip olan hastaların hasta güvenliği için nakil öncesi entübasyon yapılarak stabil hale getirilmesi ve nakil ekibinin de sorumluluğu bulunduğundan 112 ile yapılacak nakillerde nakil ekibinin bu hususa dikkat etmesi gerekmektedir.
1.9. COVID-19 Pnömonisinde Kortikosteroid Kullanımı
RECOVERY çalışmasına dayanılarak, oksijen ve mekanik ventilasyon ihtiyacı gelişen hastalarda günde 6 mg deksametazon veya eş değeri kortikosteroid (30-40 mg metilprednizolon, prednizolon veya prednizon) tedavisi başlanması ve en fazla 10 gün kadar uygulanması önerilir.
Hastalığın ilk 5-7 gün (viral faz) içerisinde kortikosteroid uygulanmasının yararlı olmadığı düşünülmektedir. RECOVERY çalışmasında oksijen ihtiyacı olmayan hastalarda steroid tedavisinin zararlı olabileceği yönünde bulgu mevcuttur.
Hastada sitokin fırtınası gelişmesi durumunda uygulanacak tedaviler için tedavi rehberinin ilgili bölümüne başvurulmalıdır.
COVID-19’da bakteriyel koenfeksiyon sıklığı oldukça düşük olup yapılmış çalışmalarda olguların sadece %3.5 kadarında koenfeksiyon olduğu ve COVID-19 hastalarında ampirik antimikrobik eklenmesinin klinik sonuçlara olumlu etkisinin olmadığı gösterilmiştir. Bu nedenle klinik, laboratuvar ve görüntüleme bulguları COVID-19 pnömonisiyle uyumlu olan hastalarda ampirik antibiyotik kullanımı önerilmez. Bu hastalarda CRP değerlerinin, makrofaj aktivayon sendromu gelişme sürecinde daha fazla olmak üzere yükselebileceği bilinmeli, tek başına yüksek CRP seviyelerinin varlığı antibiyotik başlanması için bir gerekçe oluşturmamalıdır. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde prokalsitonin seviyelerinde CRP artışına eşlik eden hafif düzeyde yükselmelerin olabileceği de akılda tutulmalıdır. Sadece bakteriyel enfeksiyon düşündürecek klinik bulguları, görüntüleme (lober pnömoni vb) veya mikrobiyolojik inceleme sonuçları (balgam Gram boyaması, kültür sonucu vb), özellikle enfeksiyonun ilk haftalarında olmak üzere prokalsitonin değeri de anlamlı yüksek olan veya sepsis bulguları bulunan hastalarda ampirik antimikrobik eklenmesi düşünülebilir. Ampirik antimikrobik başlanmasına karar verilen hastalarda kullanılacak antibiyotiğin seçimi hastanın klinik durumuna (toplum kökenli pnömoni, sağlık bakımı ilişkili pnömoni, sepsis durumu, komorbiditeler, immünsüpresyon, son 3 ayda sağlık bakımı için başvuru, önceden antibiyotik kullanımı) lokal epidemiyolojik verilere ve tedavi rehberlerine göre yapılır. Antibiyotik tedavisi verilecekse, atipik pnömoniyi de içerecek şekilde (betalaktam antibiyotik+makrolid veya solunum kinolonu) planlanmalıdır. Antibiyotikler, herhangi bir şekilde bakteriyel enfeksiyon bulgusu olmayan hastalarda, gereksiz yan etkilere yol açarak klinik seyri de kötü etkileyebileceğinden kesinlikle başlanmamalıdır.
3.1. COVID-19 Hastalarında SARS-CoV-2’ye Yönelik Tedavi
Gebelerde komplike olmayan COVID-19 enfeksiyonu için tedavisiz izlem seçeneği öncelikle düşünülmelidir. Olası tanı almış olan gebelerde risk faktörü varsa veya ağır seyir söz konusu ise tedavi verilmesi düşünülmelidir. Gebelerde etkinliği ve güvenilirliği kanıtlanmış bir tedavi seçeneği bulunmamaktadır. Favipiravir gebelerde ve emzirenlerde kullanılmamalıdır. COVID-19’lu gebelerde antiviral tedavi kararı, hastanın durumuna göre ilgili hekim tarafından hastayla birlikte alınmalıdır.
1.4. Yakın temaslılarda karantinanın sonlandırılması
Aşılama sonrası;
Daha önce laboratuvarda doğrulanmış SARS-CoV 2 enfeksiyonu geçiren veya iki doz aşı yaptırıp son dozdan sonra 14 gün süre geçmiş olan kişilerde, hastalık başlangıcı veya aşılama sonrası üç ay içindeki riskli temaslarında (Güney Afrika veya Brezilya varyantı tespit edilen vakalar hariç) karantina gerekmez. Ancak bakım evinde çalışmak veya yaşlı aile üyelerine bakmak gibi mesleki faaliyetleri riskli gruplarla yakın ilişki gerektirenler ile Güney Afrika veya Brezilya varyantı tespit edilen vakalar ile temaslı olanlara Sağlık Bakanlığı kurallarına göre karantina uygulanır.
Aşılı olması nedeni ile temaslı eklenmeyen kişilerde aşılamadan sonra geçen süreye bakılmaksızın COVID-19 uyumlu semptomlar gelişmesi durumunda PCR testi yapılır. PCR testinin pozitif çıkması durumunda izolasyonları ve tedavileri Sağlık Bakanlığı rehberlerine uygun şekilde yapılır.
6. TEMASI OLAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Aşılama sonrası;
Daha önce laboratuvarda doğrulanmış SARS-CoV 2 enfeksiyonu geçiren veya iki doz aşı yaptırıp son dozdan sonra 14 gün süre geçmiş olan kişilerde, hastalık başlangıcı veya aşılama sonrası üç ay içindeki riskli temaslarında (Güney Afrika veya Brezilya varyantı tespit edilen vakalar hariç) karantina gerekmez. Ancak bakım evinde çalışmak veya yaşlı aile üyelerine bakmak gibi mesleki faaliyetleri riskli gruplarla yakın ilişki gerektirenler ile Güney Afrika veya Brezilya varyantı tespit edilen vakalar ile temaslı olanlara Sağlık Bakanlığı kurallarına göre karantina uygulanır.
Aşılı olması nedeni ile temaslı eklenmeyen kişilerde aşılamadan sonra geçen süreye bakılmaksızın COVID-19 uyumlu semptomlar gelişmesi durumunda PCR testi yapılır. PCR testinin pozitif çıkması durumunda izolasyonları ve tedavileri Sağlık Bakanlığı rehberlerine uygun şekilde yapılır.
